Conventionele kunststoffen worden gemaakt van olie en de productie is niet duurzaam. Plastics bevatten bovendien stoffen die bewezen schadelijk zijn, mochten ze in het menselijk lichaam terechtkomen. ‘Bio-plastics’ hebben een aantal duidelijke voordelen. Maar niet-toxisch? Daar lijkt het niet op.

In de afgelopen jaren zijn ‘bio-plastics' op de markt gekomen als alternatief voor conventionele plastics. Bio-kunststof heeft een aantal duidelijke voordelen: het wordt veelal gemaakt van gerecycled materiaal of plantaardige cellulose, het kan biologisch afbreekbaar zijn - of beide. Maar in een artikel dat onlangs is gepubliceerd in Environmental International - ‘Are bioplastics and plant-based materials safer than conventional plastics? In vitro toxicity and chemical composition' - wordt gesteld dat bio-plastic net zo toxisch zijn als andere kunststoffen.

Cellulose en zetmeel

"Biobased en biologisch afbreekbare kunststoffen zijn niet veiliger dan andere kunststoffen", zegt Lisa Zimmermann van de Goethe Universiteit in Frankfurt. Zij is de hoofdauteur van het artikel. Zimmermann wijst erop dat producten op basis van cellulose en zetmeel de meeste chemicaliën bevatten. Ze veroorzaakten ook sterkere toxische reacties onder laboratorium- omstandigheden.

"Drie van de vier van deze plastic producten bevatten stoffen waarvan we weten dat ze onder laboratorium- omstandigheden gevaarlijk zijn, hetzelfde als bij conventioneel plastic", zegt Martin Wagner, universitair docent aan de Noorse Universiteit voor Wetenschap en Technologie, afdeling Biologie. Wagner is een van de medewerkers van PlastX, een onderzoeksgroep van het Institut für sozial-ökologische Forschung (ISOE) in Frankfurt.

Algemene uitspraken bijna onmogelijk

De onderzoeksgroep heeft leiding gegeven aan het grootste onderzoek tot nu toe naar chemicaliën in bio-plastics en kunststoffen uit plantaardige materialen. Ze hebben gekeken naar giftige stoffen in deze soorten plastic. De stoffen kunnen direct giftig zijn voor de cellen in het laboratorium, maar ze kunnen ook fungeren als hormonen die op hun beurt het evenwicht in het lichaam kunnen verstoren.

Het onderzoek omvat 43 verschillende plastic producten, waaronder wegwerpbestek, chocoladeverpakkingspapier, drankflessen en wijnkurken. "80 procent van de producten bevatte meer dan 1000 verschillende chemicaliën. Sommige daarvan bevatten wel 20.000 chemicaliën", zegt Wagner.

Het spreekt voor zich dat het bijna onmogelijk is om alle mogelijke schadelijke effecten van zoveel verschillende materialen bij te houden. Zelfs schijnbaar vergelijkbare producten hebben hun eigen speciale chemische samenstelling. Een plastic zak van bio-polyethyleen kan heel andere stoffen bevatten dan een wijnkurk van hetzelfde materiaal. "Het wordt bijna onmogelijk om algemene uitspraken te doen over bepaalde materialen", zegt Wagner.

Gevolgen onzeker

Op dit moment zijn de gevolgen hiervan voor het milieu en voor de gezondheid van de mensen nog onzeker. Onduidelijk is in hoeverre de stoffen in plastic overdraagbaar zijn op de mens. Ook is onbekend of de alternatieven voor bio-plastics en conventionele kunststoffen beter zijn voor de mens en het milieu, omdat er zoveel factoren in het spel zijn. Bij de mogelijke alternatieven horen bijvoorbeeld weer vervuilende productiemethoden en beperkte mogelijkheden voor recycling, of de voedingsmiddelenproductie moet worden aangepast om het gebruik van alternatieve materialen mogelijk te maken. Meer onderzoek is derhalve nodig.

 
Lisa Zimmermann, Andrea Dombowski, Carolin Völker, Martin Wagner; Are bioplastics and plant-based materials safer than conventional plastics? In vitro toxicity and chemical composition; Environmental International,

https://doi.org/10.1016/j.envint.2020.106066