Europa en de Verenigde Staten zijn toonaangevende vernieuwers op het gebied van plastic recycling en alternatieve plastictechnologieën, twee belangrijke sectoren van technologische vooruitgang om plastic afval te verminderen. Tussen 2010 en 2019 namen Europa en de Verenigde Staten ieder dertig procent van de wereldwijde octrooiactiviteiten in deze sectoren voor hun rekening. Nederland onderscheidt zich wereldwijd met het hoogste aantal octrooien voor plastic recycling per miljoen inwoners, een indicatie van de innovatiekracht van Nederland in deze technologie.

Dat blijkt uit een vandaag gepubliceerde studie van het Europees Octrooibureau (EOB). Het rapport met de titel Patents for tomorrow's plastics: Global innovation trends in recycling, circular design and alternative sources, laat zien dat Nederland respectievelijk 11,5 procent van alle internationale octrooifamilies in plastic recyclingtechnologieën ingediend door EU-bedrijven en uitvinders en 6,3 procent van alle internationale octrooifamilies (IPF's) ingediend door EU-bedrijven in bioplastics voor haar rekening neemt. IPF's vertegenwoordigen een hoogwaardige uitvinding waarvoor octrooi is aangevraagd bij twee of meer octrooibureaus wereldwijd.

In Nederland is ook sprake van een zeer hoge specialisatiegraad op het gebied van plastic recyclingtechnologieën (wereldwijd neemt het de tweede plek in na België). Ten opzichte van het totale aantal door Nederland ingediende octrooiaanvragen, vroegen Nederlandse bedrijven en onderzoeksinstituten meer octrooien voor plastic recycling aan dan hun tegenhangers in andere landen. In deze sector laat Nederland ook de hoogste specialisatie zien in verscheidene sub-sectoren van biologische en chemische recycling.

De top drie van toonaangevende, in Nederland gevestigde, octrooiaanvragers op het gebied van plastic recycling zijn Sabic (een Saoedisch bedrijf met Europees hoofdkantoor in Nederland), Shell en DSM. Voor bioplastics bestaat de top drie uit Unilever, Schlumberger en DSM.

"Hoewel plastic van wezenlijk belang is voor de economie, bedreigt plasticvervuiling ecosystemen over de gehele planeet", aldus EOB Voorzitter António Campinos. "Het goede nieuws is dat innovatie ons kan helpen deze uitdaging aan te gaan en de transitie naar een volledig circulair model mogelijk te maken. Deze studie biedt belangrijke inzichten in een reeks veelbelovende nieuwe technologieën die hergebruik, recycling en biologische afbreekbaarheid van plastic producten bevorderen. Het benadrukt de bijdrage van Europa aan innovatie in deze sector, maar laat ook zien dat er veel meer gedaan kan worden om baanbrekend Europees onderzoek om te zetten in uitvindingen en deze op de markt te brengen."

Gezondheidszorg leidend in bioplasticinnovatie

Uit de studie blijkt dat op het gebied van bioplastic-uitvindingen de gezondheidszorg in aantal veruit de meeste octrooien aanvraagt (meer dan 19.000 IPF's in de periode 2010-2019), terwijl het nog geen drie procent van de totale vraag naar plastic in Europa voor haar rekening neemt. De cosmetica- en wasmiddelenindustrie heeft relatief het grootste aandeel van haar octrooieringsactiviteit in bioplastics, waarbij de verhouding tussen IPF's voor bioplastics en IPF's voor conventionele plastics 1:3 bedraagt, vergeleken met 1:5 in de gezondheidszorgsector. Verpakkingen, elektronica en textiel dragen ook in belangrijke mate bij aan innovatie in bioplastics.

Foto: EPO

Chemische en biologische methoden

De studie laat ook zien dat chemische en biologische recyclingmethoden de meeste octrooiactiviteit genereerden. Chemische en biologische recycling waren goed voor 9.000 IPF's in 2010-2019. Dat is het dubbele van het aantal dat werd ingediend voor mechanische recycling, de tot dusver meest gebruikte oplossing om plastic afval om te zetten in nieuwe producten.

Onbenut potentieel om Europees universitair onderzoek te commercialiseren

Het rapport constateert dat bij chemische en biologische recycling fundamenteel onderzoek een veel grotere rol speelt dan bij andere plastic recyclingtechnologieën. Bijna twintig procent van de uitvindingen op dit gebied wordt gedaan door universiteiten en publieke onderzoeksinstituten. Geografisch gezien hebben universiteiten en publieke onderzoeksinstellingen in Europa en de Verenigde Staten een duidelijk voorsprong, elk met 29 procent van de IPF's afkomstig van onderzoeksinstituten.

Intussen genereerden Amerikaanse start-ups en scale-ups vier keer zoveel IPF's in chemische en biologische recycling als hun Europese tegenhangers (338 tegen 84). Dit suggereert dat Europa, ondanks het feit dat het bijzonder actief is op het gebied van fundamenteel onderzoek, haar volledige potentieel niet ten volle benut als het gaat om overdracht van deze technologieën aan de industrie.

Foto: EPO

Snelle toename van innovatie in plastics die makkelijker te recyclen zijn

Vooruitblikkend laat de studie zien dat het terrein van de alternatieve, gemakkelijker te recyclen plastics, in de afgelopen jaren exponentieel is toegenomen (een gemiddelde jaarlijkse groei van tien procent sinds 2010). Deze technologieën kunnen mogelijk toegepast worden in lucht- en ruimtevaart, bouw, transport, windturbines en micro-elektronica. De snelle groei van het aantal octrooien op deze gebieden wordt bijna volledig gedreven door innovatie in een alternatief soort plastic, dynamic covalent bonding geheten, die nieuwe ontwerpen van duurzame plastic materialen mogelijk maakt die zichzelf herstellen. Hoewel Japan op dit vlak een sterke leidende positie heeft, zijn de meeste uitvindingen van universiteiten en openbare onderzoekorganisaties op dit gebied afkomstig van Europese en Amerikaanse onderzoekinstellingen.

Reactie Stichting Afvalfonds Verpakkingen

Hester Klein Lankhorst, Stichting Afvalfonds Verpakkingen: "Ook met de recyclingresultaten voor verpakkingen behoort Nederland tot de koplopers. We doen het goed: ruim tachtig procent van alle gebruikte verpakkingen in Nederland wordt gerecycled."

"Willen we dit ook in de toekomst goed kunnen blijven doen, dan is innovatie onmisbaar. Vooral om plastic verpakkingen nog beter te kunnen recyclen. Succesvol hergebruik van verpakkingsafval kan niet zonder te blijven innoveren. Het is mooi dat er veel initiatieven en samenwerking is en dat Nederland ook hierin tot de koplopers behoort."

"In de keten van plasticrecycling speelt iedere schakel een belangrijke rol. Van het verpakkingsontwerp tot inzameling in gemeenten en van sortering tot recycling naar een nieuw product. Op alle onderdelen is innovatie van groot belang. Als Afvalfonds werken wij samen met deze ketenpartijen om verbetering en innovatie te stimuleren en verder te brengen. Samen maken we de verpakkingsketen circulair."