Over een paar dagen gaat de grote Duitse verpakkingsbeurs Interpack alweer van start, met als onderdeel op 8 en 9 mei de bio!pack. Dit event over biobased kunststoffen wordt mede georganiseerd door de Nederlandse bioplastic- en verpakkingsexpert Caroli Buitenhuis, die dit jaar een serie over biobased plastics heeft in Kunststof en Rubber. Voor de eerste editie van het magazine spraken we haar over de biobased beginselen. Wellicht een goede voorbereiding voor de beurs?

Auteur: Maartje Henket

Zijn alle biobased materialen ook biodegradable?

"Nee, dit is een wijdverbreid misverstand. Biobased betekent slechts dat een materiaal is gemaakt van natuurlijke grondstoffen die binnen een paar jaar hernieuwbaar zijn*¹. Niet dat het vergaat als je het op de composthoop gooit. Bioplastics zijn verkeerd geprofileerd. Het zou moeten zijn: bioplastics zijn recyclebaar en sommige hebben de eigenschap dat ze daarnaast ook nog biodegradable kunnen zijn."

Kunnen we al het fossiele kunststof ter wereld vervangen door biobased?

"Ja, op termijn in principe wel, maar dan moeten er wel keuzes worden gemaakt. Zo moeten we eerst alles gaan recyclen en het gerecyclede materiaal inzetten daar waar mogelijk. Dit geldt óok voor bioplastics. Verder willen we zoveel mogelijk biomassa-afval- of reststromen inzetten om daar nieuwe materialen van te maken. Op dit moment is het bijvoorbeeld nog geen probleem om PLA te maken van suikerriet of mais, omdat er nog geen tekorten zijn voor de voedselketen (alleen een verkeerde verdeling over de wereld).  Er is echter ook de mogelijkheid om het te maken van de stengels van deze planten, maar aangezien de suikergehaltes (uit de cellulose) daarin lager zijn, is het proces dan minder efficiënt. En dat betekent: duurder. De overheid zet in op de transitie van fossiel naar biobased maar dan is er wel een eerlijk speelveld nodig. Nu zijn biobased materialen duurder dan fossiele materialen."*²

Kunnen we niet gewoon het bestaande plastic recyclen?

"Het is een uitstekend idee om bestaand plastic te recyclen, daar moeten we dus ook vol op inzetten, maar bij recycling gaat altijd materiaal verloren en gaat de kwaliteit onvermijdelijk omlaag (onder andere de viscositeit, het krimpgedrag, et cetera). Daarbij kun je van de meeste voedselverpakkingen niet weer opnieuw een voedselverpakking maken door vervuilingen in het recyclaat. Ook leren we nu dat gerecycled plastic meer microplastics afgeeft dan virgin. En hoewel we de consequenties hiervan nog niet goed kunnen overzien, is het beleid wel dat voorkomen beter is dan genezen. Bovendien is er nog het feit dat we in Nederland weliswaar een eind op weg zijn met het organiseren van recycling, maar dat daar in grote delen van de wereld helemaal geen aandacht of geld voor is. En we zijn een exportland. Dus al het kunststof dat wordt geëxporteerd - denk alleen al eens aan alle verpakkingen - wordt niet gerecycleerd. Daar zou de vermindering van milieuschade door kunststoffen die zowel recyclebaar als biodegradable zijn en die geen microplastics voor volgende generaties achterlaten, enorm kunnen zijn."

Zijn biobased kunststoffen naadloos te verwerken in de bestaande productieprocessen?

"Jazeker! Zowel bio-PE, bio-PP als bio-PET hebben dezelfde moleculaire structuur als hun fossiele tegenhangers en kunnen dus direct en naadloos als ‘drop-in'-grondstof worden gebruikt. Daarbij kunnen ze zonder enkel probleem direct mee gerecycled worden met hun fossiele tegenhanger. Voor de andere varianten, zoals PLA, PEF en PHA is enkel wat aanpassing nodig op de lijnen maar ook dit is heel goed te doen. Zo worden er al PLA-flessen geproduceerd op voorheen PET-flessenlijnen."

Welke bioplastics zijn nu al kant en klaar te koop en bij wie?

Zie hiervoor www.greenserendipity.nl/projects/bioplastics/supply-chain

Hoeveel duurder zijn bioplastics?

"Dit hangt geheel af van welke bioplastic, volumes, soort verpakkingen of product etcetera. Waar je naar moet kijken, is wat de consument uiteindelijk meer ervoor betaald. Als het bijvoorbeeld gaat om een flexibele verpakking voor een snoepreep, dan kost dat minder dan 1 cent voor de consument. Inkopers moeten doorberekenen wat het betekent voor de consument en zich niet enkel blind staren op de inkoopprijs."

Noten

• ¹. Binnen een paar jaar hernieuwbaar: Materialen die binnen een paar jaar opnieuw kunnen groeien tot het punt waarop ze werden geoogst.
• ². Level playing field: Volgens Buitenhuis is er een groot verschil tussen de eisen waaraan producenten van biobased grondstoffen moeten voldoen en de eisen die aan de fossiele industrie worden gesteld. Een producent die een biobased grondstof wil gaan maken, moet al zijn stappen verantwoorden en certificeren tot het personeelsbeleid en de staat waarin hij het land achterlaat aan toe. In de fossiele wereld wordt hier totaal niet op gelet. Ook andere schades worden niet doorberekend. Zo komt 50 procent van de methaanproductie uit de fossiele industrie. En wie betaalt de gezondheidszorg die nodig is door gezondheidsproblemen die wellicht kunnen ontstaan door microplastics?

Welke biobased kunststoffen bestaan er nu en waar zijn ze geschikt voor?

Dit geven we voor vier veelvoorkomende/ -belovende weer in het onderstaande schema.