Kunststoffen voor eenmalig gebruik: 5 misvattingen over de milieueffecten (video)

In werkelijkheid zijn de meeste milieueffecten van veel consumentenproducten, ook die van frisdranken, verbonden aan de producten in de verpakking. En niet aan de verpakking, aldus Shelie Miller, milieu-ingenieur aan de Universiteit van Michigan. En al helemaal als het gaat om kunststoffen voor eenmalig gebruik, vertegenwoordigt de productie en het weggooien van de verpakking vaak niet meer dan een paar procent van de milieu-impact gedurende de levenscyclus van een product, aldus Miller in een publicatie in het tijdschrift Environmental Science & Technology.

Het product - niet de verpakking

"Consumenten hebben de neiging om zich te richten op de impact van de verpakking, in plaats van op de impact van het product zelf," zegt Miller, een universitair hoofddocent aan de ‘School for Environment and Sustainability en directeur van het Program in the Environment', de milieustudierichting aan de Universiteit van Michigan. "Maar een bewuste consumptie die de vraag naar een aan product vermindert en verspilling voorkomt, is veel effectiever in het verminderen van de totale impact op het milieu dan recycling. Toch is het voor consumenten vele malen eenvoudiger de verpakking van een product te recyclen dan om vrijwillig hun vraag naar dat product te verminderen, wat waarschijnlijk een van de redenen is waarom recycling zo populair is".

Vijf mythes

Het verkeerde geloof over de centrale rol van plastic verpakkingen is een van de vijf mythes die Miller probeert te ontkrachten in het artikel ‘Five misperceptions surrounding the environmental impacts of single-use plastic'. De vijf standaard misvattingen, samen met Miller's inzichten:

1. Kunststof verpakkingen dragen het meest bij aan de impact van een product op het milieu.

In werkelijkheid heeft het product ín de verpakking meestal een veel grotere impact op het milieu.

2. De milieueffecten van plastic zijn groter dan die van elk ander verpakkingsmateriaal.

In feite heeft kunststof over het algemeen een lagere totale milieubelasting dan glas of metaal voor eenmalig gebruik in de meeste impactcategorieën.

3. Herbruikbare producten zijn altijd beter dan kunststoffen voor eenmalig gebruik.

Herbruikbare producten hebben eigenlijk alleen een lager milieueffect als ze genoeg keren worden hergebruikt, om de materialen en de energie te compenseren die worden gebruikt om ze te maken.

4. Recycling en compostering zouden de hoogste prioriteit moeten hebben.

De waarheid is dat de milieuvoordelen van recycling en compostering over het algemeen klein zijn in vergelijking met de inspanningen om het totale verbruik te verminderen.

5. ‘Zero waste'-inspanningen die het gebruik van  kunststoffen voor eenmalig gebruik moeten elimineren, minimaliseren het milieueffect van een gebeurtenis.

In werkelijkheid zijn de voordelen van het voorkomen van dumping op een stortplaats klein. Afvalvermindering en bewust gebruik, met inbegrip van een zorgvuldige afweging van de soorten en hoeveelheden geconsumeerde producten, zijn veel grotere factoren die de milieu-impact van een gebeurtenis bepalen.

In haar overzichtsartikel komt Miller in het geweer tegen overtuigingen die niet worden ondersteund door de huidige wetenschappelijke kennis. Tegelijkertijd spoort ze andere milieuwetenschappers en -ingenieurs aan om de discussie te verbreden - in hun eigen onderzoek en in discussies die het overheidsbeleid vormgeven.

Niet bagatelliseren

"Inspanningen om het gebruik van kunststoffen voor eenmalig gebruik te verminderen en meer te recyclen, leiden af van minder zichtbare en vaak schadelijkere milieueffecten door energieverbruik, productie en grondstofwinning. We moeten een veel holistischer standpunt innemen dat rekening houdt met grotere milieuvraagstukken", aldus Miller. Ze benadrukt dat ze niet probeert de bezorgdheid over het milieu in verband met kunststoffen en plastic afval te bagatelliseren. Maar om het plastic-afvalprobleem in de juiste context te plaatsen, is het van cruciaal belang om de milieueffecten te onderzoeken die zich in elk stadium van de levensduur van een product voordoen - van de winning van natuurlijke hulpbronnen en de energie die nodig is om het product uiteindelijk te verwijderen of te hergebruiken.

Hele toeleverketen

Levenscyclusanalyse, of LCA, is een instrument dat onderzoekers zoals Miller gebruiken om de milieueffecten tijdens de levensduur te kwantificeren in meerdere categorieën, waaronder klimaatverandering en energiegebruik, uitputting van water en hulpbronnen, verlies aan biodiversiteit, productie van vast afval en menselijke en ecologische toxiciteit.

Het is gemakkelijk voor consumenten om zich te concentreren op verpakkingsafval, omdat ze elke dag dozen, flessen en blikjes zien, terwijl een breed scala aan andere milieueffecten voor hen grotendeels onzichtbaar blijft. Maar LCA's evalueren systematisch de hele toeleverketen, waarbij effecten worden gemeten die anders misschien over het hoofd worden gezien, aldus Miller.

Verpakte voedselproducten bijvoorbeeld zijn de belichaming van de grotendeels onzichtbare gevolgen van intensieve landbouwproductie, energieopwekking, koeling en vervoer in de hele toeleverketen - samen met de verwerking en de productie die met het voedsel en de verpakking samenhangen, zegt zij.

Hiërarchie

Miller wijst er op dat het adagium reduce, reuse, recycle, algemeen bekend als de drie R's, is bedacht om gemakkelijk de hiërarchie te kunnen onthouden van de gewenste manieren om de milieu-impact te verminderen. Toch benadrukt de meeste milieuberichtgeving niet de inherente hiërarchie van de drie R's dat verminderen en hergebruiken voor recyclen komen. Als gevolg daarvan benadrukken consumenten vaak te veel het belang van het recyclen van verpakkingen in plaats van het zoveel mogelijk verminderen van productverbruik en het hergebruiken van items om hun levensduur te verlengen.

"Hoewel het gebruik van kunststoffen voor eenmalig gebruik een aantal milieuproblemen heeft veroorzaakt die moeten worden aangepakt, zijn er ook talrijke gevolgen van een consumentgerichte samenleving die niet zullen worden geëlimineerd, zelfs als het plasticafval drastisch wordt verminderd. De fasen van de winning van grondstoffen, de productie en het gebruik domineren over het algemeen de milieueffecten van de meeste producten. Dus, vermindering van het materiaalverbruik is altijd te verkiezen boven recycling, aangezien de noodzaak van extra productie wordt geëlimineerd."