Plastic is veelzijdig en wordt om die reden ook vaak toegepast. Zo ook bij verpakkingen van voedingsmiddelen. Meerlaagse verpakkingsfolies zijn goed voor de houdbaarheid en voedselveiligheid, maar ze zijn ook moeilijk te recyclen.

TNO stelde zichzelf daarom de vraag hoe deze plastic folies toch recyclebaar te maken zijn. Tijdens PACK-CE, een project voor de Nationale Wetenschapsagenda (NWA) hebben TNO-onderzoekers in nauwe samenwerking met chemiebedrijf Dow, Hill's Pet Nutrition, het RIVM en hogescholen en universiteiten zich op het verwerkingsprobleem van meerlaagse verpakkingsfolies gestort. "Tijdens kleinschalige laboratoriumproeven probeerden zij polymeren van elkaar te scheiden door oplosmiddelen te gebruiken waarin het ene polymeer wel oplost en het andere niet", legt Esther Zondervan-Van den Beuken, programmamanager circulaire plastics bij TNO, uit.

"Bij proeven met honderd gram verpakkingsfolie bleek die dissolutietechnologie goed te werken", vervolgt ze. "Dat wil zeggen, dat het ons gelukt is om verschillende polymeersoorten van elkaar te scheiden. En dat is geen kostbaar en langdurig proces. Veelbelovend dus. Maar we zijn er nog niet. Nog niet alle polymeren kunnen van elkaar worden gescheiden. En we moeten de technologie nog opschalen. Ook willen we uit die polymeren nog de andere stoffen kunnen halen, zoals pigmenten en stoffen die het plastic sterker maken."

Recyclen zonder oplosmiddelen

Tijden PACK-CE werd nog een tweede methode onderzocht. Er werd gekeken of de meerlaagse plastic folies zo geproduceerd konden worden dat ze na gebruik gemakkelijk te recyclen zijn, zonder gebruik van oplosmiddelen. Zo experimenteerde chemiebedrijf Dow twee jaar lang met verpakkingsfolies die weliswaar uit meerdere lagen bestaan, met verschillende eigenschappen, maar die wel allemaal van hetzelfde soort polymeer zijn gemaakt.

"Met meerlaagse folies van dezelfde polymeersoort blijkt er al veel mogelijk te zijn", zegt Jaap den Doelder, onderzoeker bij Dow Terneuzen. "Wel laten ze wat meer zuurstof door. Daardoor zijn ze bijvoorbeeld minder geschikt voor producten waar strengere voedselveiligheidseisen voor gelden en die meerdere jaren houdbaar moeten zijn."

"Onze inschatting is dat we de nieuwe folies momenteel al bij ongeveer een kwart van de producten zouden kunnen gebruiken. Bij zo'n vijftig procent zou dat binnen afzienbare tijd kunnen. En we denken dat het bij de overige kwart van de producten heel lastig wordt. De vraag is nu of we dat accepteren of dat we voor die laatste groep toch nog op zoek gaan naar alternatieve verpakkingsmaterialen."

Groeiende vraag

Ondertussen is er in de markt een groeiende vraag naar recyclebare verpakkingen. "Als je daar nu niet mee aan de slag gaat, ben je echt te laat", benadrukt Rolf van Sprang. Hij is in Europa de Design and Packaging Manager van Hill's Pet Nutrition, een van de bedrijven die ook deelnam aan PACK-CE. "Onze focus ligt echt op het ontwikkelen van een verpakking die volledig recyclebaar is. Het moet dan wel een verpakking zijn die ons product optimaal blijft beschermen: van opslag en transport tot aan de eindgebruiker. Tijdens PACK-CE hebben we al wat stappen gezet maar we zijn er nog niet."

"Waarschijnlijk wordt het toch een combinatie", verwacht Mark Roelands, Senior Scientist Process Technology bij TNO. "Dus waar mogelijk recyclebare folies van monoplastics inzetten. Dat is een uitdaging op het vlak van ‘design for recycling'. En voor de rest de fysische recyclemethode op basis van dissolutie toepassen. Ondertussen evalueren we ook nog andere routes. Zoals thermische omzetting van verpakkingsplastics. Die worden dan grondstof voor krakers, voor de productie van nieuwe polymeren."

"Recyclebaar plastic is een belangrijk speerpunt voor TNO", besluit hij. "Binnen onze hele organisatie werken collega's momenteel dan ook aan oplossingen die zowel praktisch als economisch haalbaar zijn."